Aangifte erfbelasting ontsnapt niet meer aan controle

Uit het verslag van de kamercommissie voor Algemeen beleid, Financiën en Begroting van dinsdag 10 mei 2016 blijkt dat VLABEL iedere ingediende aangifte na een eerste de visu controle zal onderwerpen aan een tweede, grondige controle. Voor sommige nalatenschappen zal een derde, meer doorgedreven onderzoek nodig zijn.

Om deze controles efficiënt te kunnen uitvoeren heeft VLABEL, in samenspraak met de Federale Patrimoniumdocumentatie al diverse instrumenten uitgewerkt. Hierbij wordt verwezen naar Consult-Immo voor het nazicht van onroerend actief, de webservice van de vergelijkingspunten en het samenwerkingsprotocol met de Definitief Belaste Inkomsten (DBI), die ondertussen is ondertekend. Dat zijn stuk voor stuk instrumenten gericht op een efficiënte gegevensuitwisseling, onontbeerlijk voor een deugdelijk en betrouwbaar controlebeleid.

1. Vaanderen aan het roer

Onlangs publiceerde het Rekenhof een rapport waaruit blijkt dat belastingaangiftes van erfenissen nauwelijks worden gecontroleerd. Slechts in één op de 2000 overlijdens gaat de belastingdienst dieper in op de zaak. In 2014 werden 111.000 aangiftes gedaan. Slechts 58 daarvan werden onderzocht op onregelmatigheden. Mogelijk is Vlaanderen zo heel wat inkomsten misgelopen.

In het verleden werden de belastingen geïnd door de federale diensten. Sinds 1 januari 2015 is Vlaanderen echter volledig bevoegd voor de erfbelasting, en dus ook voor de inning ervan De erfbelasting wordt in principe berekend op zicht van de aangifte van nalatenschap die bij de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) moet worden ingediend. Dat betekent dat de berekening is gebaseerd op de door de aangevers opgesomde en geraamde activa en passiva. VLABEL verzorgt de berekening binnen een termijn van veertien dagen na de indiening van de aangifte of na het einde van de indieningstermijn.

2. Het nieuwe Vlaamse controlemodel

2.1 Eerste “De Visu” controle bij indiening

Een eerste onmiddellijke controle is voorlopig beperkt tot het nazicht van de inhoudelijke en de vormelijke vereisten van een aangifte. Ten eerste: werd deze tijdig ingediend? Ten tweede: werden alle nodige gegevens in de aangifte vermeld, zoals bijvoorbeeld identiteit, laatste woonplaats van de overledene, de devolutie van de nalatenschap en de identiteit van de erfopvolgers, actief en passief van de nalatenschap? Ten laatste: draagt de aangifte alle vereiste handtekeningen?

2.2 Tweede Controle ten gronde van elk dossier

Dan volgt een tweede controle ten gronde, nadat de eerste controle voorbij is. In de loop van de daaropvolgende weken en maanden volgt dan een grondiger inhoudelijk nazicht van de aangifte. Deze controle wordt uitgevoerd aan de hand van de gegevens die de Vlaamse Belastingdienst uit verschillende bronnen kan ophalen.

Zo wordt reeds gecontroleerd of niet verzuimd werd activa aan te geven. Dat kan blijken na raadpleging van de federale gegevens over het onroerend bezit of na vergelijking met de gegevens die door de banken en verzekeringsmaatschappijen worden bezorgd in verband met de financiële activa op naam van een overledene.

Ook de devolutie, dus de afkomst, wordt geverifieerd aan de hand van informatie over huwelijkscontracten, testamenten en giften tussen echtgenoten. Er wordt ook nagegaan of er aanleiding bestaat tot toepassing van de zogenaamde fictiebepalingen, zoals bijvoorbeeld bij levensverzekeringen of niet geregistreerde schenkingen binnen drie jaar voor het overlijden.

Ook wordt de door de aangevers opgegeven venale of verkoopwaarde nagekeken. Een selectie wordt gemaakt van de dossiers, waar deze meer in detail worden onderzocht en desgevallend wordt een tekortschatting vastgesteld.

VLABEL beschikt over een team van experts die dit nazicht uitvoeren. Het is de bedoeling dat deze tweede grondige controle voor iedere aangifte systematisch wordt uitgevoerd. Het is dus hoegenaamd geen uitzonderlijk nazicht. Zo veel mogelijk wordt deze grondige controle afgewerkt binnen een termijn van tien maanden na het overlijden. Deze controles werden pas sedert dit jaar aangevat. Dit was gepland en wordt ook zo uitgevoerd.

Over de toegangen tot de gegevensbanken, zoals de vergelijkingspunten en de roerende activa, moet wel nog worden overlegd met de Federale Patrimoniumdocumentatie. Deze grondige controles worden nu dus volop uitgevoerd.

2.3 Eventuele derde doorgedreven controle

Er komt ook een bijkomende doorgedreven controle. Dus voor de meeste aangiften zal een normale, tweede controleronde bestaan, maar voor sommige nalatenschappen en aangiften kan de administratie ook bijkomende middelen inzetten. Zo kan de Vlaamse Belastingdienst een bankonderzoek opstarten. Dit laat banken en andere derden toe alle nodige inlichtingen op te vragen. Dat is geen standaardprocedure. Het is de bedoeling dit instrument, dat zowel voor de bevraagde derde als voor de Vlaamse Belastingdienst zelf een aanzienlijke werklast genereert, enkel in te zetten wanneer daartoe een aanleiding bestaat. We zullen dit instrument dus doelgericht en doeltreffend inzetten.

Zoals gesuggereerd door het Rekenhof, zal VLABEL criteria en methodes ontwikkelen om een selectie te maken van de nalatenschappen waarvoor dan ook dergelijk onderzoek is aangewezen. We kennen vanuit de bankensector de knipperlichtensituatie waarbij knipperlichten opduiken wanneer een dergelijk onderzoek aangewezen is.

3. Wat bij niet aangifte?

Wat als de erfgenamen geen aangifte indienen? Wanneer de Vlaamse Belastingdienst vaststelt dat de nalatenschap belastbare activa bevat en de erfgenamen toch nalaten een aangifte in te dienen, kan deze dienst overgaan tot de ambtshalve berekening. VLABEL zal van deze mogelijkheid gebruik maken wanneer tien maanden zijn verstreken sedert het overlijden en er nog steeds geen aangifte werd ingediend. De verkoopwaarde van het belastbaar actief zal dan door VLABEL zelf worden geraamd en de erfbelasting wordt op deze waarde berekend.